Dit artikel verscheen op 18 november op de website van Bouwwereld

21 november 2024

Brandveiligheid van groene gevels

In steeds meer projecten worden groene gevels of groene wanden toegepast. Hiervoor zijn verschillende redenen, zoals bijdragen aan biodiversiteit, vasthouden van water, verminderen van hitte in de zomer of omdat het er mooi uitziet. Beplanting is echter per definitie brandbaar en vormt dus een potentieel risico in geval van brand. In veel situaties is dit risico beperkt, maar er zijn ook situaties denkbaar waar het toepassen van een groene gevel wel leidt tot hogere risico’s. In dit artikel gaan we in op de brandveiligheid van groene gevels en wanden.

In het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) worden eisen gesteld aan het brandgedrag van constructieonderdelen, zowel binnen een gebouw als van gevels. Over het algemeen wordt een groene gevel niet als constructieonderdeel beschouwd, waardoor de eisen van het Bbl niet van toepassing zijn op de groene gevel. Het is ook lastig om een groene gevel te testen op dezelfde wijze waarop gevels worden getest. Anders dan bij de gevel zelf is vegetatie niet het gehele jaar door hetzelfde. Denk alleen maar aan het verschil tussen de winter en zomer, of de hoeveelheid water die wordt gegeven. Dus: wanneer voer je de test uit? Tegelijkertijd is het ook onlogisch om helemaal geen eisen te stellen aan een groene gevel, zeker wanneer deze een groot deel van de gevel bedekt en in feite een soort van gevelafwerking vormt.

MEER WETEN?
Neem contact op met een van onze adviseurs.

De eisen van het Bbl geven een goed handvat om te bepalen welke situaties als risico moeten worden beschouwd. In grote lijnen geeft het Bbl twee niveaus aan. In situaties met een beperkt risico moet minimaal worden voldaan aan brandklasse D, terwijl bij situaties met een hoger risico moet worden voldaan aan brandklasse B. In binnensituaties komt hier in beide gevallen nog rookklasse s2 bij. De brandklasse moet worden bepaald volgens NEN EN 13501-1. Situaties met een hoger risico zijn bijvoorbeeld:

  • De onderste 2,5 meter van een gebouw (alleen bij gebouwen met meerdere verdiepingen).
  • Het deel van de gevel hoger dan 13 meter.
  • Situaties waar sprake is van een risico op brandoverslag.
  • Beschermde en extra beschermde vluchtroutes (bijvoorbeeld trappenhuizen, galerijen).

In situaties waar met de lichtere brandklasse D kan worden volstaan, vormt de toepassing van een groene gevel niet direct een onacceptabel risico. Bij situaties waar het Bbl brandklasse B voorschrijft, moet je toch wat verder nadenken over de risico’s en wellicht maatregelen nemen.

Hoe goed brandt een groene gevel?

Recent heeft het Building Research Institute (ITB) in Warschau een aantal brandproeven uitgevoerd om te bepalen hoe brandgevaarlijk groene gevels zijn. De resultaten hiervan lieten zien dat de meeste groene gevels goed branden. Uiteindelijk maakt het hierbij niet eens zoveel uit of de vegetatie goed nat wordt gehouden of niet. Uiteraard branden dorre planten in de basis beter dan planten die vochtig worden gehouden, maar bij brand zullen ook vochtige planten uitdrogen en uiteindelijk meebranden.

Het is wel moelijker om deze planten aan te steken, maar bij een uitslaande brand is het verschil niet meer zo groot. Opmerkelijk is dat uit de proeven bleek dat zelfs de aarde waar de plantjes in waren geplant, brandbaar was. Deze bevatte zoveel organisch materiaal dat deze ook mee kon branden.

Uit de proeven bleek echter dat de wijze waarop de groene gevel wordt toegepast van grotere invloed is op de brandbaarheid dan de beplanting zelf. In hoofdlijnen zijn er twee soorten systemen: beplanting in de volle grond of beplanting in een ophangsysteem. Dit ophangsysteem bestaat bijvoorbeeld uit gestapelde kunststof bakjes of vilten zakjes waarin de planten kunnen groeien. De afbeelding hieronder geeft een dergelijke opbouw schematisch weer.

Niet alleen de planten zijn dus brandbaar, maar ook het ophangsysteem bestaat uit brandbare materialen. Deze ophangsystemen bevinden zich vóór de bouwkundige gevel, waardoor een spouw ontstaat. In deze spouw kan warmte zich in geval van brand goed ophopen en zich in verticale richting verspreiden. Eventueel aanwezige isolatie kan dit effect nog verder versterken, ook bij onbrandbare isolatie. Hier gebeurt dus in feite hetzelfde als wat in elke andere spouw kan gebeuren wanneer er sprake is van brandbaar materiaal in de spouw of brandbare gevelafwerking. Kortom, niet de beplanting, maar het ophangsysteem dat voor de gevel wordt geplaatst vormt het brandrisico. Beplanting die in de volle grond staat, vormt duidelijk een minder groot risico. Ook deze planten zullen wel branden, maar het effect van een spouwbrand treedt hier niet op. Dit komt omdat er geen sprake is van een spouw achter een ophangsysteem. Om dezelfde reden is een systeem met plantenbakken dat aan de gevel hangt minder kritisch.

Praktische invulling groene gevels

Uiteraard is er variatie in de verschillende typen ophangsystemen en ook in het type gevels waartegen deze systemen worden bevestigd. Niet elke combinatie vormt een even groot risico. Maar zonder extra testen is niet precies aan te geven wat wel en niet mogelijk is. Toch kun je op basis van de eerste testresultaten en de eisen van het Bbl een soort risicoafweging maken: welke situaties zijn wel en niet wenselijk? Hieronder staan een aantal voorbeelden waar volgens ons de risico’s voldoende worden afgedekt:

  • Bij gevels zonder deuren en ramen zijn de risico’s voor brand niet zo groot. Hier is de toepassing van een groene gevel niet zo’n probleem. Uiteraard geldt wel: hoe hoger de gevel is, hoe groter de risico’s zijn.
  • Bij toepassing van planten in de volle grond zijn de risico’s beperkt. Deze kunnen dus zonder veel beperkingen worden toegestaan.
  • Bij kleinere gebouwen die uit één brandcompartiment bestaan, vormen groene gevels geen echt risico. In dat geval zijn restricties niet nodig.
  • Bij grotere gebouwen waarbij er sprake is van ramen en deuren in een gevel, moet de toepassing van grote aaneengesloten groene gevels worden voorkomen. Dit is met name het geval in situaties waar brandoverslag een risico is. Hiervan is bijvoorbeeld sprake tussen ramen van verschillende appartementen, of van verschillende brandcompartimenten.
  • Een onderbreking door bijvoorbeeld een balkonof galerijvloer kan het risico op branduitbreiding via een spouwbrand goed beperken. Op deze plekken is het risico op brandoverslag al voldoende klein. Ook voorkomt dit dat er grote aaneengesloten vlakken van groene gevels ontstaan. Hierdoor is het meebranden van de groene gevel een stuk minder risicovol.
  • Wanneer onbrandbare ophangsystemen worden gekozen, worden de risico’s uiteraard ook kleiner, zeker wanneer er ook geen andere brandbare materialen in de spouw aanwezig zijn.
  • Bij binnensituaties zijn met name groene wanden in vluchtroutes met een hogere status niet gewenst. Denk bijvoorbeeld aan vluchttrappenhuizen en gemeenschappelijke verkeersruimten in woongebouwen.
  • Voor alle systemen geldt uiteraard dat het noodzakelijk is dat de vegetatie goed wordt onderhouden en voldoende nat wordt gehouden.

Toekomstige regelgeving

In de toekomst – vooralsnog 1 januari 2026 – wordt het Bbl aangepast: er worden dan strengere eisen opgenomen voor gevels van hogere gebouwen waarin wordt overnacht. Gedeelten van gevels hoger dan 30 meter (zorgfuncties) of hoger dan 50 meter (woonfuncties, logiesfuncties) moeten min of meer onbrandbaar zijn. Brandbare materialen in de gevel zijn dan alleen toegestaan wanneer men met een brandproef – een zogenaamde mid-scale fire test – kan aantonen dat de risico’s voldoende klein zijn. Het toepassen van een groene gevel op deze hoogten is vanuit dit oogpunt niet wenselijk en wellicht ook niet mogelijk.

Ook voor lagere gebouwen zou het naar ons idee wenselijk zijn als er meer handvatten of richtlijnen beschikbaar komen, zodat ontwerpende partijen een goede afweging kunnen maken bij de toepassing van systemen en oplossingen. Waarschijnlijk zijn er nog meer testen noodzakelijk om de risico’s echt goed in te kunnen schatten. Dit betekent dat het mogelijk nog wel even duurt voordat een dergelijke richtlijn er is. Tot die tijd is het in elk geval goed om in projecten met groene gevels en wanden zelf een goede afweging te maken.

Vakgebieden (1)

Medewerkers (1)

Adviseur Bram Kersten
Bram
Kersten
Adviseur brandveiligheid