Gemeente Cranendonck zet pachtbeleid in voor duurzame gebiedsontwikkeling

Normaal verpachten gemeenten hun grond aan boeren tegen de hoogste prijs. In Cranendonck pakken ze het anders aan. Door ook milieumaatregelen te belonen, fungeert pachtbeleid als tandwiel voor duurzame gebiedsontwikkeling.

Bij gemeente Cranendonck zijn Damien Oud (beleidsmedewerker Klimaatadaptie) en Janine van der Loo-Peters (adviseur Grondzaken) nauw betrokken bij de totstandkoming van het nieuwe, duurzamere pachtbeleid. Zij worden geadviseerd door Jolan Knol en Mijndert Rebel, rentmeesters bij advies- en ingenieursbureau LBP|SIGHT.

In de visie van Cranendonck is gebiedsontwikkeling van groot belang bij de realisatie van klimaatadaptatie en verduurzaming. Pachtbeleid fungeert daarbij als tandwiel, stelt Oud. “Duurzamer verpachten is een opstapje naar het verduurzamen van het hele buitengebied.” Voor gronduitgifte pakt het college van B&W in Cranendonck het daarom anders aan dan veel andere colleges. Pachters in Cranendonck kiezen bij inschrijving zelf welke duurzaamheidsmaatregelen ze willen doorvoeren. De grond gaat daarbij niet meer automatisch naar de hoogste bieder.

MEER WETEN?
Neem contact op met een van onze adviseurs.

Contact

ANDERS DAN ANDERS

Oud: “We verpachten grond niet automatisch aan de hoogste bieder. Ook met een lagere pachtprijs in combinatie met duurzaamheidsmaatregelen kan een pachter in Cranendonck als winnaar uit de bus komen. Daar komt bij dat we boeren zelf laten kiezen welke duurzaamheidsmaatregelen zij doorvoeren. Zo kunnen ze aansluiten bij hun bestaande bedrijfsvoering.”

“Je ziet wel dat steeds meer gemeentes bezig zijn met duurzaamheid, bijvoorbeeld als het gaat om verpachting”, vult Knol van LBP|SIGHT hem aan. “Maar meestal leggen ze pachters verplichte duurzaamheidsmaatregelen op, zoals de aanleg van kruidenrijke akkerranden. In Cranendonck krijgen pachters meer vrijheid.”

LBP|SIGHT ontwikkelde daarvoor een systeem met een keuzeoverzicht van mogelijke duurzaamheidsmaatregelen. Knol: “Elke maatregel heeft een fictieve waarde. Zo is het niet gebruiken van chemische bestrijdingsmiddelen 150 euro waard. Als een pachter kiest voor deze maatregel, krijgt hij als het ware een korting van 150 euro per hectare per jaar op de pachtprijs.”

GOEDE COMMUNICATIE

Het college kiest ervoor een win-winsituatie te creëren rondom verduurzaming. Adviseur Van der Loo-Peters: “We willen boeren geen dingen opleggen, maar hen juist belonen voor wat ze goed doen. Daarom hebben we ze ook zoveel mogelijk betrokken bij de totstandkoming van het pachtbeleid. Dat begon met een sessie om informatie op te halen over wat de boeren zelf al doen aan duurzaamheid. We vroegen hun ook welke maatregelen ze zelf graag willen doorvoeren. Vervolgens hebben we het voorstel voor het nieuwe pachtbeleid aan hen voorgelegd. En tot slot organiseerden we een sessie over hoe het nieuwe beleid werkt en hoe pachters zich in kunnen schrijven.”

Het betrekken van boeren is belangrijker dan ooit, vindt Oud. “In Nederland staan de overheid en de agrarische sector weleens tegenover elkaar. Agrariërs worden beperkt in hun werk door allerlei wetten en regels, bijvoorbeeld rondom stikstof. Met ons nieuwe pachtbeleid kwamen we vanuit het college met een extra set maatregelen. Dat was best spannend. Gelukkig waren de reacties constructief. We ontvingen veel inschrijvingen en elke pachter koos voor minimaal twee à drie duurzaamheidsmaatregelen.”

RUIMTE VOOR DUURZAAMHEID

Volgens Oud vindt het college van Cranendonck een duurzaam pachtbeleid belangrijk omdat het een gemeente is met veel natuur. “We liggen bijvoorbeeld ingeklemd tussen twee Natura 2000-gebieden. Daarom wordt de gemeente steeds meer geconfronteerd met het belang van natuur en biodiversiteit. Zo ondertekende wethouder Frans Kuppens in 2020 de ambities voor duurzame gronduitgifte van het Groen Ontwikkel Fonds Brabant.”

Bovendien werd de roep om een andere aanpak ook vanuit de boeren groter, merkte Van der Loo-Peters. “De korte pachtduur van een jaar nodigde agrariërs niet of te weinig uit om extra moeite te doen voor de bodemgesteldheid. Daarom moest het anders. We moeten zorgen dat grond niet uitgeput raakt. Het is uiteindelijk in ieders belang dat ook na een pachtperiode en intensief gebruik van het perceel sprake is van kwalitatieve grond, natuur en biodiversiteit.”

Volgens Knol is gronduitgifte een van de meest directe manieren om als gemeente invloed uit te oefenen op verduurzaming en klimaatadaptatie. “De boeren gaan immers meteen aan de slag met het toepassen van de maatregelen. Andere manieren om verduurzaming te stimuleren, zoals beleidsmatige of planologische aanpassingen of milieuvergunningen, duren vaak langer en gaan moeizamer.”

Bovendien wordt de wet- en regelgeving rondom duurzame landbouw steeds strenger en komen er steeds meer eisen. In 2023 verandert bijvoorbeeld het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). “Doel van dit nieuwe GLB is om samen de landbouw te verduurzamen door toekomstbestendige boeren sterker te belonen. Door bij gronduitgifte te gaan werken met het belonen van duurzaamheidsmaatregelen, kunnen gemeenten en agrariërs voorsorteren op toekomstige wijzigingen in beleid.”

GELEERDE LESSEN

Zo’n nieuw beleid roept natuurlijk vragen op. Welke investeringen komen er bijvoorbeeld bij kijken? “Het opstellen van het nieuwe pachtbeleid kostte meer geld en tijd dan vooraf gepland”, blikt Van der Loo-Peters terug. “Maar we hebben bewust gekozen voor verduurzaming, en het is een eenmalige investering. Over drie jaar start de nieuwe inschrijfprocedure voor de pachtgronden en dan kunnen we pas echt evalueren. We zien in ieder geval dat de pachtopbrengsten nagenoeg gelijk zijn gebleven, terwijl duurzaam grondgebruik nu wordt gestimuleerd.”

De belangrijkste tip van Oud is het betrekken van de pachters: “Duurzame gronduitgifte doe je nooit alleen. Het college wil uiteindelijk een gemeenschap bouwen met partijen die enthousiast zijn over een duurzame toekomst van de agrarische sector. Ons motto? Duurzaamheid moet je zien, erkennen én belonen.”

Afbeelding: ‘Achterzijde van ‘Kasteel’ Cranendonck te Soerendonk’ door Frans Berkelaar (bron: Wikimedia)

Vakgebieden (1)

Rentmeesterij

Medewerkers (1)

Jolan
KnolRentmeester

Samen werken aan een veilige, gezonde en duurzame leefomgeving?

Onze vakgebieden Neem contact met ons op