Samen werken aan een veilige, gezonde en duurzame leefomgeving?
- BezoekadresKelvinbaan 40 (2e etage), 3439 MT Nieuwegein
- PostadresPostbus 1475, 3430 BL Nieuwegein
- Telefoon030-2311377
- E-mailinfo@lbpsight.nl
2019 – 2025
Kunstmuseum Fenix, Rotterdam
Advies over brandveiligheid, bouwfysica en bouwakoestiek voor uniek museum
In mei 2025 opende kunstmuseum Fenix in Rotterdam zijn deuren. Het museum, gevestigd in de Fenixloods II, vertelt migratieverhalen door middel van kunst. LBP|SIGHT adviseerde over onder andere brandveiligheid, bouwfysica en bouwakoestiek bij de bouw van Fenix en de beroemde ‘Tornado’ op het dak.
De Tornado
Fenix is gevestigd in een gerestaureerde havenloods uit 1923. Hier arriveerden en vertrokken in het verleden miljoenen mensen om een nieuw leven te beginnen. Fenix biedt plek aan ruim honderd kunstenaars van over de hele wereld. Het grootste kunstwerk van Fenix is de Tornado. Deze dubbel gedraaide trap van 550 meter lang ligt in het hart van het gebouw en werd ontworpen door het Chinese architectenbureau MAD Architects. De trap wordt aan de buitenkant bedekt door roestvrijstalen panelen. Via de trap, overdekt met een golvend glazen dak, kunnen bezoekers hun eigen route omhoog bepalen naar het uitzichtplatform.
Brandcompartimentering en vluchten vanaf de Tornado
Luc Schaap, adviseur bouwfysica, vertelt hoe we adviseerden over brandveiligheid. “Bij het brandveiligheidsadvies moesten we rekening houden met de wens om de grote open ruimte en de integriteit van het gebouw te behouden. Hoewel er sprake is van grote glazen wanden die volledig opengezet kunnen worden, hebben we een opdeling in brandcompartimenten kunnen realiseren. Voor de vluchtroute vanaf de Tornado is een speciale trap ontwikkeld. Bij brand ontvouwt deze trap zich en zorgt voor toegang tot het dak. Vanaf daar kunnen bezoekers veilig naar beneden vluchten.”
Reflectiepatronen
Ook de gepolijste roestvrijstalen panelen van de Tornado vormden een brandveiligheidsvraagstuk. Luc: “De buitenkant van de panelen is bol en de binnenzijde hol. Holle, spiegelende oppervlakten kunnen zonlicht zodanig concentreren dat het gebouw zelf of materialen in en om het gebouw in brand raken. Dit hebben we ondervonden dankzij de mock-up die is gemaakt tijdens het project, inclusief een aantal naar binnen gekromde stalen gepolijste oppervlakten. Om alle potentiële focusseringen te vinden hebben we aan de hand van het BIM-model van Fenix uitgebreide analyses gemaakt met behulp van Grasshopper. Uiteindelijk is ervoor gekozen om alle naar binnen gekromde oppervlakten boven het glasdak van de Tornado gematteerd uit te voeren.”
Duurzaamheid en akoestiek
Naast veiligheid stond ook duurzaamheid centraal bij het ontwerp van Fenix. Luc: “Een uitdaging, want de havenloods is een monument. Dat betekent dat je niet aan de buitenkant kunt isoleren. Uiteindelijk is er onder andere voor gekozen om alle ramen te voorzien van HR++-glas. Ook zijn een aantal gesloten wandvlakken en het gehele dak zeer goed geïsoleerd. Daarnaast adviseerden we ook over de akoestiek in het museum en de twee torentjes aan de zijkanten van de loods, waarin kantoren zijn gevestigd. Hiervoor maakten we onder andere akoestische simulaties, om de ruimteakoestiek inzichtelijk te maken.”
Lichtinval en vitrines
Vraag je een conservator naar het beste gebouw voor een tentoonstelling, dan zal diegene kiezen voor een ‘dichte doos’. Luc, die in het verleden ook werd ingeschakeld als adviseur voor onder andere Het Scheepvaartmuseum, museum Singer Laren en museum De Lakenhal: “Daarmee bedoelen we eigenlijk een gebouw met zo min mogelijk ramen. Daglicht heeft immers effect op (kwetsbare) kunstobjecten en het kan zorgen voor verblinding. En waar ramen zitten kan geen kunst hangen. In het geval van Fenix zijn er de nodige raampartijen aanwezig in het gebouw. We hebben daarom ook geadviseerd over de lichtinval. Een bijzonderheid was een vitrine waarin wassen beeldjes zijn geplaatst. Direct zonlicht zou deze beeldjes doen smelten. Ons advies heeft bijgedragen aan de strategische plaatsing van de vitrines en, waar nodig, het toevoegen van zonwerende voorzieningen.”
Samenwerking
Vanaf de start van het project werkten we samen met de rest van het bouwteam. “In eerste instantie zijn we ingeschakeld door opdrachtgever Dura Vermeer,“ vertelt Luc Schaap. “Na de VO- en DO-fase werkten we in opdracht van Stichting Droom en Daad, de initiatiefnemer van kunstmuseum Fenix. Tijdens de VO- en DO-fase was er elke twee weken een ontwerpteambijeenkomst, waarbij we uitgebreid overleg hadden met onder andere de aannemer, installatieadviseur, constructeur, architecten en Stichting Droom en Daad. Dankzij deze multidisciplinaire samenwerking zijn we gekomen tot een uitvoerbaar en veilig ontwerp.”
Betrokken partijen
- Initiatief: Droom en Daad
- Architect: MAD Architects
- Uitvoerend architect en BIM-coördinatie: EGM architecten
- Architect restauratie: Bureau Polderman
- Adviseur constructie: IMd Raadgevende Ingenieurs
- Staalconstructie: CSM Steelstructures
- Roestvrijstalen bekleding: Central Industry Group (CIG)
- Bouwkundig aannemer: Dura Vermeer
- Installaties: Bosman
LBP|SIGHT adviseerde ook over bouwfysica, brandveiligheid en bouwakoestiek bij de ontwikkeling van Fenix I, de loods naast kunstmuseum Fenix. Hier werden loftappartementen gerealiseerd boven op de bestaande Fenix-loods.