Samen werken aan een veilige, gezonde en duurzame leefomgeving?
- BezoekadresKelvinbaan 40 (2e etage), 3439 MT Nieuwegein
- PostadresPostbus 1475, 3430 BL Nieuwegein
- Telefoon030-2311377
- E-mailinfo@lbpsight.nl
Dit artikel verscheen eerder in Bouwfysicablad 2023/1 van de Nederlands Vlaamse Bouwfysica Vereniging (NVBV)
24 juli 2023
Bierviltje versus parametrisch model: concurrenten of onafscheidelijk duo?
Parametrisch ontwerpen is geen nieuw concept. Toch is het thema actueler dan ooit. Ook advies- en ingenieursbureaus op het gebied van bouwfysica gebruiken de methode om sneller en slimmer data te combineren tot nieuwe informatie, en om vraagstukken op integrale wijze te beantwoorden.
Is bouwfysisch advies op basis van alleen kennis en ervaring daardoor verleden tijd? Oftewel, wint parametrisch ontwerpen het van advies ‘op een bierviltje’? We delen onze visie aan de hand van vier stellingen.
Stelling 1: Parametrisch ontwerpen staat nog in de kinderschoenen
Het is belangrijk om te beseffen dat de toepassing van parametrisch ontwerpen zich niet beperkt tot de bouwsector. De methode kan evengoed worden gebruikt bij het ontwerp van bijvoorbeeld schoenen, elektronica of meubels. In feite draait parametrisch ontwerpen immers om het combineren van data of parameters om tot een ontwerp te komen. In dat opzicht staat parametrisch ontwerpen niet in de kinderschoenen.
Als het gaat over bouwfysica en parametrisch ontwerpen, zijn er echter nog stappen te maken. Veel bouwfysische onderwerpen die terugkomen in de Nederlandse wet- en regelgeving kunnen nog niet gecombineerd worden uitgevoerd door parametrische tools. Bijvoorbeeld de combinatie van BENG- en daglichteisen voor een gebouw. Een uitgelezen kans voor softwarebouwers op het gebied van bouwfysica om in dit gat in de markt te springen, en de tools voor Nederlandse wet- en regelgeving zó te maken dat ze parametrisch aangestuurd kunnen worden. Tot die tijd zijn advies- en ingenieursbureaus aangewezen op hun eigen programmeervaardigheden, en staat parametrisch ontwerpen in de bouwfysica nog deels in de kinderschoenen.
Stelling 2: Parametrisch ontwerpen kan niet zonder bouwfysische kennis
Veel bouwfysisch adviseurs zijn gewend aan ‘ontwerpen op een bierviltje’. Oftewel advies geven op basis van kennis, ervaring en vuistregels, en het per aspect berekenen van representatieve en maatgevende situaties. Een goede manier om in een vroeg stadium richting te geven aan een ontwerp; de verschillende bierviltjes of deeluitkomsten worden dan gecombineerd tot één advies. Wie een ontwerp vervolgens tot in detail wil optimaliseren – of anders gezegd, wie heel veel bierviltjes wil combineren – is vaak aangewezen op parametrische analyses. Dit soort analyses maakt het mogelijk om op basis van een set voorwaarden op zoek te gaan naar een optimaal ontwerp, door snel en gericht verschillende varianten te kunnen analyseren.
Betekent dit dat iedereen in de toekomst – met de juiste software en parametrische-ontwerpvaardigheden – bouwfysisch advies kan geven? Zeker niet. Juist bij parametrisch ontwerpen is de kennis en ervaring van bouwfysisch adviseurs onmisbaar. Ten eerste om het juiste script te schrijven en de juiste randvoorwaarden mee te geven aan een parametrische analyse. Maar ook om te blijven valideren wat er wordt berekend. Bovendien is een gebouw nooit volledig te ontwerpen op basis van parameters. Om te beginnen omdat sommige aspecten van een gebouw – zoals de esthetiek – lastig in parameters te vatten zijn. En zelfs als dit wel mogelijk is, dan levert dit zoveel data op dat software niet in staat is om een dergelijke hoeveelheid data te analyseren. De bouwfysisch adviseur houdt dus altijd een sleutelrol en moet de uitkomsten van parametrische analyses combineren met aspecten die niet in het model zitten.
Stelling 3: Parametrisch ontwerpen heeft alleen toegevoegde waarde in grote projecten
In kleine bouwfysische projecten is vaak al veel bestaande kennis beschikbaar, bijvoorbeeld vanuit vergelijkbare projecten. In zo’n project biedt parametrisch ontwerpen geen meerwaarde; op basis van bestaande ervaring en ‘standaard’ oplossingen kan meestal al bouwfysisch advies worden gegeven.
Vaak zijn het de specifieke, complexe, integrale – en dus grote – projecten die vragen om parametrisch ontwerpen. Vanwege het complexe karakter van dit soort projecten is er niet altijd bestaande kennis of vergelijkingsmateriaal aanwezig. Of er moeten veel verschillende, bijzondere parameters met elkaar gecombineerd worden. In dit soort projecten biedt parametrisch ontwerpen de meeste toegevoegde waarde. Ook hierbij geldt overigens dat parametrisch ontwerpen niet mogelijk is zonder bouwfysische kennis. Uiteindelijk is het doel niet om duizend varianten van één ontwerp te berekenen, maar om een advies te vinden dat het best bij de situatie past. En daarvoor is inhoudelijke bouwfysische kennis onmisbaar.
Stelling 4: Bouwfysicabureaus moeten investeren in parametrisch ontwerpers
Advies- en ingenieursbureaus die parametrisch ontwerpen integreren in hun adviesdiensten kunnen van grote meerwaarde zijn. Gelukkig wordt binnen bouwkundige opleidingen steeds meer aandacht besteed aan parametrisch ontwerpen en zijn er dus steeds meer parametrisch specialisten. Heeft het zin om als bureau nu volop parametrisch ontwerpers aan te nemen? Wij denken van niet.
Natuurlijk kunnen parametrisch ontwerpers bouwfysisch adviseurs ondersteunen bij het geven van integrale, geoptimaliseerde adviezen. Andersom schreven we al dat de parametrisch specialisten de vakmensen nodig hebben voor inhoudelijke bouwfysische kennis. Maar hoe zorg je voor de vertaalslag tussen deze twee typen specialisten? Parametrisch ontwerpen is immers een relatief nieuwe, digitale ontwikkeling binnen het vakgebied bouwfysica. Niet elke adviseur is hierin even bedreven. Andersom missen parametrisch ontwerpers de jarenlange kennis en ervaring van bouwfysisch adviseurs.
Een derde type specialist binnen je bureau is daarom onmisbaar: de bouwfysisch adviseur met een bovenmatige interesse in en affiniteit met IT. Dit type adviseur zorgt voor verbinding en communicatie tussen verschillende specialisten en ‘vertaalt’ de kennis, vragen en behoeften van collega’s. Kortom, de belangrijkste uitdaging voor bouwfysicabureaus op dit moment is om de juiste mensen te vinden en bij elkaar brengen.
Conclusie
Onze conclusie? We hoeven niet te kiezen tussen ontwerpen ‘op een bierviltje’ of parametrisch ontwerpen. Als bureau is het vooral onze taak om bouwfysisch advies passend en zinvol te houden. Gebruik bierviltjes daar waar nodig en waar het resultaat oplevert. En kies voor parametrisch ontwerpen als het meerwaarde biedt, bijvoorbeeld in een complex project.