Samen werken aan een veilige, gezonde en duurzame leefomgeving?
- BezoekadresKelvinbaan 40 (2e etage), 3439 MT Nieuwegein
- PostadresPostbus 1475, 3430 BL Nieuwegein
- Telefoon030-2311377
- E-mailinfo@lbpsight.nl
Duurzame pachtcontracten, Brabant Water
Duurzame landbouw stimuleren met een kortingssysteem
Hoe krijgen grondeigenaren hun pachters zo ver dat ze het land duurzaam gebruiken? Voor Brabant Water ontwikkelden we een contract waarmee pachters kortingen kunnen verdienen door duurzame maatregelen te nemen. Het resultaat: de biodiversiteit neemt toe en de pachters maken kennis met nieuwe landbouwmethoden.
Brabant Water wint water uit bronnen in de provincie Noord-Brabant. De waterleidingmaatschappij bezit verschillende waterwingebieden en stroken landbouwgrond om die gebieden heen.
In 2019 verpachtte Brabant Water de landbouwgronden onder andere aan landbouwers die nog chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikten. Dit had een negatief effect op de kwaliteit van het grondwater. Bovendien paste de niet-duurzame landbouw slecht binnen de filosofie van Brabant Water. De maatschappij speelt graag een voorbeeldrol in duurzaam ondernemen. Daarom stelde Brabant Water aan LBP|SIGHT de vraag: “Hoe kunnen we op onze eigen gronden zorgen dat de invloed van de landbouw op de grondwaterkwaliteit verminderd wordt?” Rentmeester Jolan Knol, specialist in duurzame gronduitgifte, ging op zoek naar een manier om duurzame landbouw te stimuleren.
Duurzaamheid, gegoten in pachtrecht
Allereerst startte Jolan met onderzoek. “We wilden een goed beeld hebben van de duurzame maatregelen en hoe die verwerkt mogen worden in het pachtrecht”, vertelt hij. Jolan sprak verschillende experts binnen en buiten LBP|SIGHT. De conclusie: “Er was nog veel discussie wat wel en niet mogelijk was binnen het pachtrecht.”
“Je mag je als landeigenaar niet te veel bemoeien met de bedrijfsvoering van je pachters”, legt Jolan uit. “Dus we waren afhankelijk van de medewerking van de landbouwers.” We bedachten een innovatief systeem dat voordeel biedt aan de pachters zelf: extra duurzame maatregelen stonden gelijk aan korting op de pachtprijs. Jolan: “Dat betekent veel verschillende contracten, want pachters krijgen ook de vrijheid om zelf voor hun haalbare maatregelen te kiezen.”
Die duurzame maatregelen op het land van Brabant Water zijn niet uit de lucht gegrepen. Jolan: “Alle maatregelen dragen bij aan een beter milieu, betere waterkwaliteit of een grotere biodiversiteit. We hebben samen met adviesbureau Boerenverstand bekeken welke maatregelen de pachters toe kunnen passen.” Boerenverstand ondersteunt bij de ontwikkeling van duurzame landbouw. “Zij vullen ons goed aan met hun kennis van de sector.”
Voorlichting en inschrijving met duurzame intenties
“Toen het systeem helder was hebben we de communicatie richting de bestaande pachters opgepakt”, zegt Jolan. “We hadden voorlichtingsavonden in lokale kroegen en ik heb de meeste pachters individueel gesproken. We hebben steeds gekeken welke duurzame landbouwmethoden in hun situatie goed zouden passen. De meeste pachters lieten alles eerst op zich afkomen. Voor twee van de vierendertig pachters gingen de maatregelen te ver, omdat er een verbod kwam op chemische bestrijdingsmiddelen. Alle andere pachters deden een inschrijving met daarin hun duurzame intenties.”
Jolan geeft enkele voorbeelden: “Het uitstellen van maaien, bijvoorbeeld. Of het uitrijden van vaste mest in plaats van kunstmest. Die mest verteert langzamer en zorgt dat het land meer water vasthoudt.” Ook kiezen sommige pachters ervoor om aan de rand van hun land kruiden te laten groeien, wat bijdraagt aan de biodiversiteit.
Een contract met duurzame kortingen
Na de inschrijving werden de contracten voor de pachters opgesteld. Een mooie klus voor Jolan, die graag een brug slaat tussen de gewone wereld en de juridische wereld: “We hebben alle inschrijvingen vertaald naar de juridische werkelijkheid.” Een complexe opdracht: “Voor deze opdracht moesten we op zoveel terreinen schakelen. De bedrijfsvoering van de landbouwers, de vraag ‘wat is duurzaamheid?’ en schouwverslagen van verschillende maatregelen. Dat moesten we allemaal samenkomen in een juridisch kloppend pachtcontract.”
Dat lukte. De pachtcontracten werden goedgekeurd door de Grondkamer, het orgaan dat toezicht houdt op pacht in het belang van de landbouw. Uiteindelijk zijn de meeste pachters voor de maximale korting gegaan en hebben een paar pachters op basis van hun duurzame intenties ook langere contracten gekregen.
Naleving en toekomstperspectief
Inmiddels hebben de landbouwers de tijd gehad om hun maatregelen te nemen. Jolan: “De schouwers van Brabant Water controleren nu de gronden met behulp van het inschrijfformulier met de intenties van de pachter”, vertelt Jolan. “Maar de insteek is niet om de pachters op hun vingers te tikken. De schouwers hebben meer een coachende rol. Ze gaan in gesprek en denken mee als pachters tegen problemen aanlopen. Ze brengen pachters ook in contact met andere landbouwers die bijvoorbeeld werken zonder pesticiden.” Dat vindt hij typerend voor de aanpak van Brabant Water: “Ze nemen zelf het voortouw en laten pachters actief meedenken over het behalen van hun doelstellingen. Inmiddels hebben we een paar jaar ervaring met dit nieuwe systeem met keuzevrijheid voor de pachters. En het werkt. We zien dat de eisen en extra maatregelen met succes worden nageleefd. Uit de schouwing blijkt: de biodiversiteit neemt toe.”
Als rentmeester blijft Jolan betrokken bij de ontwikkelingen op de pachtgronden: “Nu zitten we in de beheerfase, maar LBP|SIGHT blijft op afroep beschikbaar. Elke drie jaar doen we een evaluatie en scherpen we de contracten aan.”
Over de opdrachtgever
Brabant Water is het duurzame drinkwaterbedrijf dat dag en nacht drink- en industriewater levert aan 2,6 miljoen inwoners en bedrijven in Brabant en een klein gedeelte van Zeeland. Water uit de beste bronnen, gelegen in prachtige natuurgebieden.