Samen werken aan een veilige, gezonde en duurzame leefomgeving?
- BezoekadresKelvinbaan 40 (2e etage), 3439 MT Nieuwegein
- PostadresPostbus 1475, 3430 BL Nieuwegein
- Telefoon030-2311377
- E-mailinfo@lbpsight.nl
7 december 2023
Productkaarten voor sloopproducten in Nationale Milieudatabase
Voor sloopaannemers is het waarschijnlijk geen verrassing: hergebruikte materialen afkomstig van sloop- en renovatieprojecten leveren een aanzienlijk milieuvoordeel op ten opzichte van nieuwe materialen. Dit blijkt uit de nieuwe productkaarten voor houten balken, houten planken en systeemwanden uit handmatige sloop, opgenomen in de Nationale Milieudatabase (NMD).
Susanne Visch – adviseur duurzaamheid en circulariteit – maakte in opdracht van VERAS – de branchevereniging voor sloopaannemers en asbestverwijderingsbedrijven – de levenscyclusanalyses (LCA’s) van deze producten.
In de huidige praktijk worden producten die in zijn geheel worden hergebruikt in een bouwwerk buiten beschouwing gelaten in de milieuprestatieberekening. Hiermee worden ook de vervangingen, na einde leven van het product, niet meegenomen over de levensduur van het bouwwerk. Dat geldt ook voor eventueel onderhoud in de gebruiksfase en de lasten (en baten) bij de uiteindelijke afdanking.
Om dit te verbeteren zijn rekenregels ingevoerd voor onvoorzien hergebruik. Dit is hergebruik van producten:
- waarbij initieel in de milieuprestatieberekening geen rekening is gehouden met hergebruik;
- waarvan de restlevensduur niet bekend is;
- of waar hergebruik al volledig is toegerekend aan het initiële productsysteem.
Bij onvoorzien hergebruik is de hergebruikfactor standaard vastgesteld op 0,2, de zogenaamde H-factor. Dit betekent dat de milieukosten worden vermenigvuldigd met 0,2, toegepast op een deel van de levensfasen die in een LCA-berekening worden meegenomen. Deze factor werkt stimulerend op de inzet van materialen afkomstig van sloop- en renovatieprojecten.
Circulariteit bevorderen
De sloopaannemers aangesloten bij VERAS willen circulariteit bevorderen. VERAS was benieuwd hoe deze berekening zich verhoudt tot berekeningen waarbij een daadwerkelijke LCA wordt uitgevoerd van hetzelfde hergebruikte product. Susanne: “We voerden een inventarisatie uit in de vorm van interviews met verschillende sloopbedrijven. Met deze input maakten we een analyse op basis van scenario’s met verschillende houtproducten, en concludeerden dat het voordelen biedt om een eigen LCA te laten uitvoeren.”
“Ook bleek uit de inventarisatie dat er twee verschillende sloopmethoden zijn voor hergebruik: machinaal en handmatig. In de LCA’s voor VERAS keken we uitsluitend naar materialen afkomstig uit handmatige demontage. Om kaarten te kunnen opstellen op basis van een branchegemiddelde, deden we vervolgens een data-inventarisatie bij verschillende partijen uit de sector.”
Vier nieuwe productkaarten
Het eindresultaat zijn vier nieuwe productkaarten. Susanne: “Het gaat om productkaarten voor houten balken, houten planken, systeemwanden van gipskartonplaat met glaswolisolatie en systeemwanden van gipskartonplaat met steenwolisolatie, allemaal afkomstig uit sloop. Voor wat betreft de systeemwanden gaat het om makkelijk demontabele systemen, waarbij de U-profielen niet zijn meegenomen. Daarvoor bestaan weer andere NMD-productkaarten.”
Hergebruik in de Bepalingsmethode
Uit de LCA’s kwam een interessant detail naar voren, aldus Susanne: “Het bleek dat de milieukosten van de hergebruikte producten inderdaad lager liggen dan de milieukosten van dezelfde nieuwe producten, maar hoger dan wanneer er met de H-factor wordt gerekend. Een interessante uitkomst die aandacht verdient, zeker nu er vanuit de overheid steeds meer aangestuurd wordt op hergebruik.”
“Ook speelt dat de baten voor hergebruik en recycling bij afdanking (module D) op dit moment niet meegenomen mogen worden bij producten uit hergebruik. Om hier beter mee om te gaan, kun je denken aan verdeling van de baten van afdanken over de verschillende gebruikscycli. Er zitten echter nog meer haken en ogen aan. Zoals de vraag wanneer een levenscyclus begint en eindigt. Moet het demonteren van hout uit een gebouw geplaatst worden in de productiefase van de nieuwe cyclus, of in de sloopfase van de vorige levenscyclus? Hoe verdeel je de milieu-impact van deze overlap? Kortom, er zijn op dit moment nog veel onduidelijkheden rond hergebruik die concreter in de Bepalingsmethode en rekenregels vastgelegd zouden moeten worden.”
Ambities sloopsector
Volgens Susanne zijn sloopbedrijven een onderschatte branche als het gaat om circulariteit. “Mensen denken vaak nog dat sloopbedrijven alleen maar gebouwen neerhalen zodat er een gloednieuw gebouw neergezet kan worden. Maar sloopbedrijven vervullen juist een ontzettend belangrijke rol, namelijk het demonteren van gebouwen en het oogsten van circulaire materialen. Hierdoor wordt slim en efficiënt grondstofgebruik mogelijk, een absolute voorwaarde voor een circulaire samenleving. Veel sloopbedrijven zijn hier actief mee bezig. Bijvoorbeeld door materialenhubs in te richten waar tweedehands materialen worden verkocht. Of door geoogste materialen op dezelfde locatie te hergebruiken. Wat mij betreft doet de marktperceptie af aan de huidige stand van zaken en de ambities van de sloopsector.”
Witte-vlekkenregeling voor NMD-productkaarten
Voor het ontwikkelen van de productkaarten maakte VERAS gebruik van de zogenaamde witte-vlekkenregeling, een subsidieregeling bedoeld om het aantal productkaarten in de NMD te vergroten. Op dit moment biedt de regeling subsidie voor onder andere hergebruikte bouwmaterialen. Lees meer over de witte-vlekkenregeling. Om een productkaart voor de database te maken, is een levenscyclusanalyse (LCA) van het product nodig. LBP|SIGHT heeft alle expertise in huis om hierbij te ondersteunen.